Festiwal to wolontariusze. Bez nich, ponad 100 wydarzeń każdej edycji, które dzieją się nierzadko w tym samym czasie i w różnych miejscach Kazimierza – trudno byłoby zrealizować. Jeśli Festiwal to wielka machina która na dziesięć dni rusza w szaleńczą podróż, to wolontariusze nadają tej machinie prędkości, a jednocześnie pozwalają zachować równowagę. A to ważne. Czasem nawet najważniejsze.

I tak – od ponad 20 lat – wrośli Macherzy w festiwalową społeczność. Dziś trudno wyobrazić sobie FKŻ bez Macherów, których liczba z roku na rok rośnie. A zastanawialiście się kiedyś jak to się zaczęło?

Zacznijmy więc od sprawdzonego przepisu na zarządzanie kilkudziesięcioosobowym zespołem. Szczypta doświadczenia i ogrom empatii – innymi słowy: kto sam posmakuje wolontariatu, najlepiej wolontariuszy zrozumie. I tak też się stało.

Pierwszym koordynatorem wolontariuszy był Jacek Dymel, który – jak sam mówi – po dwóch latach bycia wolontariuszem, został nieco rzucony na głęboką wodę, kiedy to poprzednia szefowa, Dorota Szlenk zaszła w ciążę i Janusz Makuch zaproponował tę funkcję Jackowi właśnie.

I tak już pozostało, kolejni koordynatorzy: Paweł Kowalewski, Alekandra Ziętek czy Edyta Gawlak również zaczynali swoją przygodę w FKŻ od bycia jednym z Macherów.

Wolontariusze to zespół różnorodny i przez ostatnie 20 lat zmieniał się pod wieloma względami. Na początku wolontariusze pojawiali się na Festiwalu „z polecenia”, z rekomendacją dotychczasowych wolontariuszy, co powodowało, że była to zdecydowanie bardziej zamknięta grupa. Sama praca zaczynała się pod koniec maja, kiedy z gotowym grafikiem działania i po szkoleniu z zasad bezpieczeństwa wolontariusze – każdy odpowiedzialny za swój mały odcinek Festiwalu – ruszali do pracy!

Niespełna 8 lat temu rozpoczęła się niemała rewolucja wolontariatu, która w 2012 roku doprowadziła go do dzisiejszego kształtu. Z akcyjnego wolontariatu, do którego zapraszane były osoby z polecenia, albo też znajomi znajomych, stał się całorocznym i długofalowym projektem.

Zmiany zaczęły się już od procesu rekrutacji – był on zupełnie otwarty, aplikacja została udostępniona na stronie FKŻ, rozpoczął się znacznie wcześniej, bo już zimą poprzedzającą daną edycję festiwalu.

Poszukiwania Macherów – bo od tej pory tak zaczęto nazywać wolontariuszy FKŻ – zakrojone były na szeroką skalę. Odbywały się spotkania informacyjne na krakowskich uczelniach, pojawiły się ulotki i ogłoszenia, kampanie w internecie.

I opłaciło się – zaczęły pojawiać się nowe zmotywowane do działania i gotowe, by stać się częścią Festiwalu osoby, studiujące pokrewne kierunki, np. judaistykę czy zarządzanie kulturą.

Jednocześnie zaszła najważniejsza i najodważniejsza zmiana. Wolontariat stał się stałym filarem działalności stowarzyszenia.

Przez cały rok Macherzy brali czynny udział w życiu Festiwalu – powstał specjalnie skrojony do ich potrzeb program edukacyjny, odbywały się szkolenia, warsztaty, wyjazdy studyjne m.in. do Sejn, Wilna, Budapesztu, Wrocławia i Pragi, na Podlasie, a także – w ramach współpracy z izraelską organizacją młodzieżową – do Izraela. Wolontariusze szkolili się nie tylko w relacjach interpersonalnych, ale też w fundraisingu, zarządzaniu projektami, marketingu…

Mimo zupełnej inkluzyjności grupy, zaczęło się tworzyć to co najważniejsze w pracy z wolontariuszami: relacje. Większe przywiązanie pozwoliło na jeszcze lepszą pracę podczas samego Festiwalu.

Z czasem wolontariat otworzył się na chętnych z zagranicy, którzy albo specjalnie przyjeżdżali do Krakowa na FKŻ, albo od lat już tu mieszkali i studiowali. Do tej wielokulturowej mozaiki po kilku latach dołączyli seniorzy. 10 lat wcześniej wolontariat ograniczał się do zaangażowania jedynie młodych osób, w wieku pomiędzy 18 a 30 lat. Od 3 lat seniorzy stali się pełnoprawną częścią pierwszego w Krakowie wolontariatu kulturalnego współpracującego z osobami starszymi.

Wreszcie zmieniały się także zadania wolontariuszy – do typowych niezbyt skomplikowanych działań przy produkcji i realizacji wydarzeń na festiwalu i w festiwalowej klubokawiarni – Chederze, doszły zadania bardziej kreatywne. Powstał stały zespół wolontariuszy, którzy wymyślali i realizowali serię wydarzeń w ramach programu Chederu oraz realizowali projekt walki z mową nienawiści w przestrzeni miejskiej Zmaluj to! Dało to podstawę dzisiejszemu projektowi wolontariuszy – Pracownia Seniora.

Ubiegły rok przyniósł kolejną nowość – możliwość realizacji projektu Europejskiego Korpusu Solidarności, który po raz pierwszy w historii w czerwcu 2021 roku pozwoli nie tylko zaprosić wolontariuszy z całego świata, ale przede wszystkim da im możliwość zamieszkania na miesiąc w Krakowie, by pełniej mogli doświadczyć energii Festiwalu.

Od wielu lat oferta FKŻ dla wolontariuszy jest unikatowa. W czasach zmian zachodzących w organizacji wolontariatu, niewiele innych instytucji realizowało podobny kompleksowy program dla wolontariuszy i dzieliło podobne nastawienie do roli wolontariatu w ich pracy. Wartości te ważne są dla nas do dziś, stawiając Macherów i ich potrzeby w centrum naszych działań, przede wszystkim jednak dając im możliwość rozwoju i uczenia się od siebie wzajemnie.

zdjęcia: Michał Ramus, Nastya Grinmann, The Machers