Syjon to góra, to Jerozolima, Izrael, konkretne miejsce na mapie. Ale Syjon to także symbol tęsknoty za ojczyzną, za własnym, bezpiecznym miejscem, domem, za ziemią obiecaną. I za spełnieniem.

Żydzi – rozproszeni po całym świecie – przez dwa tysiące lat marzyli o swoim kraju. Marzenia te spełniły się dokładnie 70 lat temu, kiedy powstało Państwo Izraela. Ogromny udział w jego budowie mieli polscy Żydzi, Żydzi z Polski, którzy dali podwaliny nowoczesnego państwa.

Polacy marzyli o swoim kraju przez bardzo długie lata, kiedy to nasz kraj był zagrabiony przez zaborców. Dokładnie 100 lat temu, spełniło się to polskie marzenie o Syjonie: Polacy – a wraz z nimi polscy Żydzi – odzyskali niepodległość. Wspólnie rozpoczęli budowanie niepodległego kraju, Syjonu dla Polaków i Żydów.

Te dwie rocznice są dla nas powodem, by pokazać różne oblicza Syjonu, różne drogi wiodące do spełnienia tego marzenia. Przyszłość jest zawsze ważniejsza, niż przeszłość. Warto zaufać wyobraźni i wierze w cud, zamiast rozpaczać nad nieuchronnością Historii.

Ideę Syjonu, syjonizmu, powstania i rozwoju Izraela w serii swoich wykładów i prezentacji przedstawią m.in.: Konstanty Gebert (PL), Gadi Taub (IL), Ruth Calderon (IL), prof. Michał Galas (PL), prof. Edwin Seroussi (IL), prof. Dan Bahat (IL), prof. Anna Landau-Czajka (PL), prof. Janusz Leociak (PL), Janusz Makuch (PL), Anna Azari (IL), Stanisław Krajewski (PL) oraz prof. Shlomo Avineri (IL).

Żydom w Polsce odrodzonej poświęcona będzie sesja naukowa, zorganizowana wspólnie z Instytutem Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Przez kilka wieków, dla wielu Żydów polskim Syjonem był krakowski Kazimierz. Patrycja Kowańska i Łukasz Wojtysko przygotują specjalnie na tę edycję FKŻ spacery – performense, które ukażą Wam Kazimierz, jakiego nie zobaczycie podczas żadnego zwiedzania z przewodnikiem. Kazimierz – symbol żydowskiej obecności.

Wspólnie z Krakowskim Biurem Festiwalowym zaprosimy Was na cykl spotkań literackich ze znakomitymi autorami: Marcinem Wichą, Mikołajem Grynbergiem, Włodkiem Goldkornem i Anną Bikont, która opowie o swojej najnowszej książce, poświęconej Irenie Sendlerowej. Ponadto w dawnym mieszkaniu Czesława Miłosza odbędą się specjalne spotkania z prof. Aleksandrem Fiutem, Katarzyną Zimmerer i Andrzejem Franaszkiem.

Podczas 28. FKŻ będziecie mogli wziąć udział w kameralnej szabatowej kolacji w naszym Chederze, a także w kultowym śniadaniu szabatowym, które tym razem odbędzie się w formie pikniku na Bulwarach Wiślanych. Nie zabraknie też innych wydarzeń kulinarnych: Moshe Basson, szef jednej z najlepszych restauracji w Jerozolimie i w całym Izraelu – Eucaliptus, swoje słynne już w świecie warsztaty poświęci daniom biblijnym, inspirowanym opisami i przepisami, które znajdziecie w Tanachu, czyli w Biblii Hebrajskiej.

Ożywiamy miejsca zapomniane, w których zapisana jest historia wielu pokoleń krakowskich Żydów. W tym roku zaprosiliśmy do współpracy HaMiffal – jerozolimski kolektyw artystów. W mieszkaniu rodziny Bosaków przy ulicy Sebastiana, twórcy z Izraela i Polski stworzą serię prac site-specific, przygotowanych specjalnie na tegoroczną edycję festiwalu. Odkryją przed nami historię miejsca (zarówno samego mieszkania, jak i Kazimierza), oraz jego związki z Jerozolimą, ukazując pasmo osobistych doświadczeń, historycznych zawirowań i ideowych wyborów.

To będzie nasz wspólny, ponadnarodowy głos, polifonia nieoczywistych tożsamości w świecie zdominowanym przez nakaz jednoznacznego określania się, artystyczny manifest ludzi wolnych, którzy wybierają świat kulturowego, ideowego i religijnego pluralizmu w imię wzajemnego uznania różnic i szacunku dla nich.

Agnieszka Traczewska, znana w świecie krakowska fotografka, jedyna kobieta i w dodatku nie-Żydówka, którą zaakceptowali i której pozują chasydzi wszelkich dynastii, zaprezentuje wystawę swoich malarskich zdjęć z najnowszego albumu Powroty.

Będzie to jednocześnie powrót Festiwalu w zaprzyjaźnione miejsce, do Synagogi Starej. Po wernisażu wystawy odbędzie się również rozmowa autorki z niektórymi bohaterami jej fotografii.

Muzycy z Izraela – przedstawiciele różnych pokoleń i różnych stylów, zaprezentują to, co kształtowało i co wciąż kształtuje muzyczny krajobraz Eretz Israel, począwszy od śpiewu i muzyki świątynnej, przez muzykę klasyczną, aż po olśniewające projekty twórców współczesnej, młodej sceny Jerozolimy i Tel Awiwu.

W synagodze Tempel wystąpią: Jerusalem Quartet, Kutiman Orchestra oraz Chór Kantorów i czołowi kantorzy młodego pokolenia: Shlomo Seletzki, Yaakov Lemmer i objawienie ostatniej dekady – jego fenomenalny brat, Sholem Lemmer.

Podczas specjalnego piątkowego koncertu wystąpi fenomenalna Jerusalem Orchestra East-West (znana jako Jerusalem Andalusian Orchestra) z genialnymi kantorami Emilem Zrihanem i Moshe Loukiem.

Kobiety, kobiety, kobiety! Scena Teatru Nowego w tym roku należała będzie do pań: Noga Erez i Victoria Hanna to dwie, jakże różne osobowości współczesnej sceny muzycznej Izraela, obie uznane w świecie dzięki niepowtarzalnym stylom, jakie stworzyły.

W Alchemii oraz w Hevre zagości nowoczesna elektronika (Yudko, Omri Smadar), afro-jazz (Sefie Ziesling) i muzyka Żydów etiopskich w nowoczesnych aranżacjach Abate Barihuna. Zwieńczeniem tej muzycznej eksploracji Izraela będzie koncert queer-popowej grupy Young Yosef.

Na Kazimierzu podczas festiwalu zabrzmi też muzyka z innych „Syjonów”: Frank London w swoim projekcie z Eleanor Reissa zaprezentują jidyszowy Nowy Jork, Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego, zaprosiła do współpracy Davida Krakauera, Franka Londona i Michaela Alperta, aby zagrać muzykę polsko-żydowskiego pogranicza; Mała Orkiestra Dancingowa zagra przeboje autorstwa żydowskich kompozytorów z międzywojennej Warszawy, a klasyczne i współczesne piosenki jidysz zagra Ostatni Klezmer Galicji – Leopold Kozłowski wraz ze swoimi przyjaciółmi.

Zapraszamy Was też na specjalny koncert z serii Klasyka w południe. Tym razem w neidzielne południe w synagodze Tempel zagra Maestro David Krakauer z krakowskim zespołem kameralnym Pan Ton Quartet. Będzie to światowa premiera utworu zatytułowanego Dybuk, który na zamówienie FKŻ napisał z myślą o D. Krakauerze polsko-żydowsko-białoruski kompozytor Wlad Marhulets.

Noce w Alchemii podczas 28. FKŻ upłyną na jam sessions, klub Barka będzie gościł kultowe imprezy DJ-skie, które przygotuje  telawiwski Teder.

Muzyczną kulminacją każdej edycji FKŻ, a także naszym znakiem firmowym jest koncert Szalom na Szerokiej. W tym roku odbędzie się on 30. czerwca. Wśród wielu gwiazd muzyki żydowskiej z całego świata wystąpi na nim Jazz Band Młynarski – Masecki, grający polski przedwojenny jazz. Nie wystąpi natomiast Skrzypek na dachu!

Będziecie mogli wziąć udział w kolejnych odsłonach warsztatów muzyki klezmerskiej z Deborah Strauss i Sanne Morricke, śpiewu jidysz z Jeffem Warschauerem, czy też w spotkaniach otwartych z Anną Dodziuk i Tanną Jakubowicz-Mount. W serii zwiedzań z Anną Kiesell i Agnieszką Legutko pokażemy Wam najważniejsze zabytki religijne i świeckie Kazimierza, Krakowa i Podgórza.

Zaprosimy Was też na pożegnanie Szabatu – uroczystość Meławe Małka – w której wezmą udział kantorzy oraz chór, jak też na ceremonię Zahor – upamiętniającą krakowskich Żydów, która odbędzie się na placu Bohaterów Getta w krakowskim Podgórzu.

Młodzi uczestnicy festiwalu będą mogli wziąć udział w specjalnych warsztatach dla młodzieży, prowadzonych przez Agnieszkę Wozowicz i Beatę Miligan. Po raz drugi już nasi wolontariusze przygotowali też specjalny program dla nieco starszych uczestników – Pracownia Seniora, w ramach której odbędą się specjalnie przygotowane warsztaty, zwiedzania i prezentacje.

Szczegółowe kalendarium wydarzeń 28. Festiwalu Kultury Żydowskiej zamieścimy na naszej stronie internetowej na początku kwietnia, a internetową przedsprzedaż biletów rozpoczniemy 7 maja. W razie jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt e-mailowy lub telefoniczny (12 431 15 17) z biurem FKŻ.

Zachęcamy również do subskrypcji newslettera festiwalowego (u dołu strony) – wtedy wszystkie informacje otrzymacie jako pierwsi.

zdjęcia:
Bartosz Dittmar, Szymon Makuch, Agnieszka Traczewska, Michał Ramus (Y. Lemmer),
Kobas Laksa (Masecki & Młynarski), Felix Broede (Jerusalem Quartet), Jacob Crawfurd (V. Hanna), archiwum FKŻ, materiały prasowe artystów

materiały video:
źródło – YouTube, klipy z koncertów Szalom na Szerokiej zostały zrealizowane
przez TVP2 we współpracy z Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym