27. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie był poświęcony Jerozolimie.

Dokładnie 50 lat po zjednoczeniu Jerozolimy, postanowiliśmy dedykować temu miastu całą edycję FKŻ. Chcieliśmy pokazać historię, współczesność, złożoność, wielowarstwowość, bogactwo i piękno stolicy Izraela, ale przede wszystkim pragnęliśmy dać naszej publiczności doświadczenie Jerozolimy: aby każdy mógł odkryć swoją Jerozolimę i Jerozolimę dla siebie.

Klip promocyjny 27. FKŻ, realizacja: Studio Otwarte, Iggy Pacanowski, muzyka: Dudu Tassa

Problematyka historyczna, społeczna, kulturowa była przedmiotem serii wykładów, jakie odbyły się w krakowskim Centrum Kultury Żydowskiej. Zainaugurował je swoją opowieścią o bramach Jerozolimy Janusz Makuch, dyrektor FKŻ, a w kolejnych dniach wystąpili: prof. Dan Bahat (IL), Konstanty Gebert (PL), Naomi Bloch-Fortis (IL), Paweł Trzopek OP (PL), Abigail Wood (IL), Yossi Klein Halevi (IL), Stanisław Krajewski (PL), a także Katarzyna Zimmerer (PL), Eyal Rob (IL) i Emmanuel Witzthum (IL).

Program literacki od kilku lat jest już stałą częścią każdej edycji FKŻ. Przygotowywany we współpracy z Krakowskim Biurem Festiwalowym, daje festiwalowej publiczności możliwość spotkania znanych i cenionych autorów – w tym roku byli to: Wojciech Jagielski, Charles King, Paweł Smoleński, Marcin Gutowski, Irena Klepfisz. Podczas 27. FKŻ odbyła się również dyskusja na temat syndromu jerozolimskiego, spacer po Kazimierzu z urodzonym tutaj Łukaszem Orbitowskim oraz warsztaty introligatorskie z Józefem Rakoczym.

Na naszej stronie udostępniamy nagrania wykładów i spotkań, jakie odbyły się podczas 27. FKŻ. 

W tym roku festiwalowe koncerty miały za zadanie pokazać różnorodność kulturową Jerozolimy.

Bezpośrednim nawiązaniem do Jeruszalajim była już impreza otwarcia 27. FKŻ: DJ-party na Placu Targowym przy Hali Grzegórzeckiej – na wzór tego, co dzieje się na jerozolimskim targu Mahane Yehuda po zamknięciu straganów.

Na scenie głównej FKŻ – w synagodze Tempel – zaprezentowaliśmy koncert chóru Kolot Min Hashamayim im. Shoshany Zilberstein pod dyrekcją Rafaela Bittona, z towarzyszeniem kantorów: Tzudika Greenwalda, Berela Tzukera i Moshe Fishela, trzy koncerty muzyki klezmerskiej: Klezmer Small Stars (PL/UA/US), Poyln zespołu Veretski Pass (US) oraz Leopold Kozłowski: Mistrz i jego uczniowie (PL).

Paul Shapiro (US) w swoim projekcie Shofarot Verses zaprezentował jazzowe utwory inspirowane żydowską tradycją religijną; Dudu Tassa & The Kuwaitis (IL) zagrał muzykę Żydów z Bagdadu, Neta Elkayam (IL) złożyła hołd żydowskiej pieśniarce z Maroka – Zohrze Al Fassiji, a Shye Ben Tzur (IL) wraz z indyjskim Rajasthan Express w projekcie Junun połączyli duchowe tradycje Izraela i Indii.

Nowa scena muzyczna FKŻ w Teatrze Nowym gościła dwa festiwalowe projekty: Time Groove Nitaia Hershkovitsa (IL) oraz specjalnie dla festiwalu stworzony projekt Oriego Albohera (IL/DE) i Kiritana Fluxa (DE), łączący sensualną muzykę Oriego z wizualizacjami Kiritana.

Muzykę Żydów etiopskich w wykonaniu Gili Yalo (IL) można było usłyszeć w Alchemii, gdzie odbył się również koncert Adi Ulmansky (IL), Hynom (IL) oraz seria imprez DJ-skich. Na zakończenie 27. FKŻ Cheder gościł izraelski zespół REO.

Oprócz Dudu Tassa, Nety Elkayam, Paula Shapiro, Gili Yalo i projektu Junun, na scenie przed Starą Synagogą wystąpił gość specjalny: Klezmerska Orkiestra Teatru Sejneńskiego.

Nagrania z koncertu Szalom na Szerokiej dzięki Telewizji Polskiej TVP2 oraz Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego. 

Specjalnie na potrzeby 27. FKŻ stworzyliśmy na Bulwarach Wiślanych Bulwar Jerozolimski: miejsce festiwalowego odpoczynku, edukacji, zabawy i doświadczania wielokulturowości. więcej o Bulwarze Jerozolimskim

To tam skoncentrowany był duży program setów DJ-skich, który swoją kulminację miał w piątkową noc na zacumowanej przy Bulwarze Barce, gdzie odbyła się kultowa już impreza Teder Weekender: Krakow Meets Tel Aviv. Kuratorem programu DJ-skiego był telawiwski Teder.

Tak ogromna różnorodność wydarzeń muzycznych to nie tylko chęć dotarcia do jak najbardziej zróżnicowanych odbiorców, ale też chęć pokazania dźwięków, które można usłyszeć we współczesnej Jerozolimie: od śpiewu kantorów i muzyki klezmerskiej, poprzez muzykę Żydów z różnych stron świata, zamieszkujących miasto, aż po klubowe brzmienia wypełniające nie tylko Zachodnią Jerozolimę.

Na nasze zamówienie powstała niezwykła wystawa Jerozolima utrwalona. Nigdy wcześniej niepublikowane fotografie Jerozolimy z XIX i XX wieku, znajdujące się w kolekcji dominikańskiej Ecole Biblique et Archeologique, pokazaliśmy na przepięknie zaaranżowanej wystawie w krużgankach Klasztoru Dominikanów w Krakowie. Kuratorką wystawy była Iza Wałek. Wystawę można oglądać do 30 września 2017 roku. więcej informacji o wystawie

TaxiLink: Kraków – Jerozolima to okazja do przejażdżki ulicami Jerozolimy, bez ruszania się z Krakowa! Pasażerowie specjalnej taksówki stojącej na Kazimierzu mogli zamówić kurs do dowolnego miejsca w Jerozolimie, porozmawiać z taksówkarzem, a na monitorach obserwować obraz z ulic miasta wzdłuż pokonywanej trasy.

Dzięki projektowi Kwitlech Box, przygotowanemu wspólnie z MiPolin, można było zostawić swoją karteczkę z prośbą, którą już po festiwalu Janusz Makuch zawiózł pod Kotel i wspólnie z Rabinem Boazem Pashem włożył w szczeliny Ściany Płaczu. zobacz więcej

Seria wydarzeń kulinarno – muzycznych, przygotowanych wspólnie z Narodową Biblioteką Izraela pozwoliła festiwalowej publiczności poczuć smaki i zapachy Jerozolimy: zioła, przyprawy, charakterystyczne potrawy.

Warsztaty kulinarne z Sabiną Francuz oraz uroczysta kolacja w Teatrze Nowym pokazały kuchnię aszkenazyjską, a w Chederze można było się rozsmakować w kuchni Żydów perskich podczas wieczoru przygotowanego przez Menashe Sassona i jego rodzinę. Tradycyjny i oblegany brunch Szabat @ Cheder również inspirowany był kuchnią jerozolimską.

Kolejne dwa projekty, jakie powstały specjalnie na zamówienie FKŻ to: Jerusalem Soundscape – seria czterech instalacji dźwiękowych Emmanuela Witzthuma: na Placu Targowym można było usłyszeć odgłosy targu Mahane Yehuda, dźwięki przyrody – w ogrodzie Karma na Kazimierzu, odgłosy modlitw w krużgankach Kościoła św. Katarzyny, a odgłosy Starego Miasta – na dziedzińcu synagogi Poppera. więcej o projekcie

Telawiwski kolektyw LaCulture ogłosił wśród młodych izraelskich grafików konkurs na pracę ilustrującą hasło 'świętość’ – często powtarzane w kontekście Jerozolimy. Efekty tego konkursu można było zobaczyć na wystawie pt. Świętość / Holiness w Galerii BB na Kazimierzu.

Pracownia Seniora to nowy projekt wymyślony i realizowany przez naszych wolontariuszy – The Machers. W ramach 27. FKŻ zorganizowali oni 5 wydarzeń, adresowanych specjalnie do krakowskich seniorów: warsztaty tańca izraelskiego z grupą Kachol, zwiedzanie Kazimierza, które prowadzili wolontariusze: Alicja Barć, Michał Jaczyński, Małgorzata Wolska, warsztaty sztuki żydowskiej z Moniką Krajewską, warsztaty antydyskryminacyjne z Małgorzatą Majewską i Maciejem Bisem oraz specjalny koncert zespołu Veretski Pass.

Pośród 75 wolontariuszy z 10 krajów świata, po raz pierwszy było również 5 wolontariuszy-seniorów.

Wokół Jerozolimy krążyły też inne warsztaty 27. FKŻ: warsztaty designu żydowskiego  z MiPolin (PL), warsztaty dla dzieci z Anną Rozenfeld (PL), Spotkania Otwarte z Anną Dodziuk i Tanną Jakubowicz-Mount (PL), warsztaty śpiewu marokańskiego z Netą Elkayam i Amitem Hai Cohenem (IL) oraz warsztaty śpiewu jidysz z Jeffem Warschauerem (US), jak też warsztaty klezmerskie z Deborah Strauss (US) i Sanne Morricke (DE).

Podczas warsztatów dla młodzieży pt. Odkrywanie Kazimierza powstały trzy etiudy filmowe ilustrujące legendy związane z dzielnicą. zobacz filmy

Festiwalowe zwiedzania pomogły lepiej poznać sam Kazimierz oraz żydowskie zabytki na Starym Mieście, ale też odkryć tam nawiązania i podobieństwa do Jerozolimy.

27. edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej odbiła się szerokim echem w mediach polskich oraz zagranicznych.

Pisali o nas m.in. Gazeta Wyborcza, Dziennik Polski, Gazeta Krakowska, Tygodnik Powszechny, Haarpers Bazaar, Twój Styl, Super Express, a za granicą: The Jerusalem Post, Jewish Telegraphic Agency, Reuters.

Zapowiedzi i relacje z festiwalu można było usłyszeć na antenach Polskiego Radia (lokalnego i ogólnopolskiego) oraz zobaczyć w Telewizji Polskiej – która retransmitowała obszerne fragmenty koncertu Szalom na Szerokiej.

27. FKŻ w liczbach

Zdjęcia: Bartosz Dittmar, Szymon Makuch, Michał Ramus